احکام غسل و کفن و نماز و دفن میت
مساله 1 ـ واجب است بر هر مکلّفی غسل و کفن و نماز و دفن مسلمان دوازده امامی، و بنابر احتیاط واجب اگر دوازده امامی هم نباشد غسل و کفن و نماز و دفن آنها هم واجب است.
مساله 2 ـ اگر کسی مشغول کارهای میت شود بر دیگران واجب نیست اقدام نمایند، ولی اگر او عمل را نیمه کاره بگذارد، باید دیگران تمام کنند و چنانچه هیچ کس انجام ندهد، همه معصیت کرده اند.
مساله 3 ـ برای غسل و کفن و نماز و دفن میت، باید از ولی او اجازه بگیرند.
مساله 4 ـ اگر میت برای غسل و کارهای دیگر غیر از ولی کس دیگر را معین کند، احتیاط واجب آن است که ولی و آن کس هر دو اجازه بدهند.
کتابرسالۀ نجاة العباد
کیفیت غسل میت و احکام آن
مساله 1 ـ اگر جایی از بدن میت نجس شود، باید پیش از آنکه آنجا را غسل بدهند آب بکشند، و احتیاط مستحب آن است که تمام بدن میت پیش از شروع به غسل پاک باشد.
مساله 2 ـ واجب است میت را سه غسل بدهند: اول: به آبی که با سدر مخلوط باشد. دوم: به آبی که با کافور مخلوط باشد. سوم: با آب خالص. و چنانچه طریقه ای که گفته شد مراعات نشود، باید کاری کرد که غسلها به ترتیب انجام گیرد.
مساله 3 ـ غسل میت مثل غسل جنابت است، و احتیاط واجب آن است که به طریقۀ غسل ترتیبی میت را غسل دهند، نه ارتماسی؛ به اینکه میت را در آب فرو برند و بیرون آورند و یک غسل حساب کنند، ولی اگر هر یک از سه قسمت بدن را جدا جدا در آب فرو برند و مراعات ترتیب را بنمایند اشکالی ندارد.
مساله 4 ـ سدر و کافور باید به اندازه ای کم نباشد که نگویند سدر و کافور با آب مخلوط شده است و به اندازه ای هم زیاد نباشد که آب را مضاف نماید و به آن آب نگویند.
مساله 5 ـ اگر سدر و کافور یا یکی از اینها پیدا نشود، باید به جای هر کدام که ممکن نیست میت را با آب خالص غسل بدهند، و واجب است نیت بدلیّت بنمایند، و همچنین واجب است مراعات ترتیب به وسیلۀ نیت؛ یعنی اگر مثلاً سدر پیدا نشود، دفعۀ اوّل که میت را با آب خالص غسل می دهند نیت کنند که این عوض غسل با آب سدر است.
مساله 6 ـ کسی که میت را غسل می دهد باید مسلمان دوازده امامی باشد، و بنابر احتیاط واجب باید بالغ هم باشد.
کتابرسالۀ نجاة العباد
مساله 7 ـ اگر آب پیدا نشود، یا استعمال آن مانعی داشته باشد، باید عوض هر غسل، میت را یک تیمم بدهند، و احتیاط مستحب آن است که یک تیمم دیگری هم عوض هر سه غسل بدهند، و بنابر احتیاط واجب کسی که میت را تیمم می دهد، هم با دست خود میت را تیمم دهد، یعنی دست خود را به زمین بزند و به صورت و پشت دستهای میت بکشد و هم با دست خود میت اگر ممکن باشد.
مساله 8 ـ اگر به اندازۀ یک غسل یا دو غسل آب داشته باشند، باید میت را غسل دهند و به جای غسلهای دیگر تیمم نمایند.
مساله 9 ـ کسی که برای حج یا عمره احرام بسته است، اگر پیش از تقصیر در عمره و پیش از سعی در حج بمیرد نباید او را با آب کافور غسل دهند و به جای آن باید با آب خالص غسلش دهند.
مساله 10 ـ غسل بچۀ مسلمان اگر چه از زنا باشد واجب است، و غسل کافر و اولاد او جایز نیست.
مساله 11 ـ بچۀ سقط شده را اگر چهار ماه یا بیشتر دارد باید غسل بدهند، و اگر چهار ماه ندارد باید در پارچه ای بپیچند و بدون غسل دفن کنند.
مساله 12 ـ جایز نیست مرد، زن را و زن، مرد را غسل بدهد در حال اختیار، ولی زن می تواند شوهر خود را غسل دهد و شوهر هم می تواند زن خود را غسل دهد.
مساله 13 ـ مرد می تواند دختر بچه ای را که سن او از سه سال بیشتر نیست غسل دهد، و زن هم می تواند پسربچه ای را که سه سال بیشتر ندارد، غسل دهد.
مساله 14 ـ کسی را که در حال حیض یا در حال جنابت مرده، لازم نیست غسل حیض یا غسل جنابت بدهند، بلکه همان غسل میت برای او کافی است.
مساله 15 ـ اگر بعد از تمام شدن غسل میت بدن میت نجس شود، اعادۀ غسل لازم نیست، ولی برطرف کردن نجاست و آب کشیدن آن واجب است و
کتابرسالۀ نجاة العباد
صفحه 52
اگر بعد از گذاشتن میت در قبر بدنش نجس شود، بنابر احتیاط واجب باید نجاست را آب بکشند.
کتابرسالۀ نجاة العباد
احکام کفن میت
مساله 1 ـ میت را باید با سه پارچه که آنها را لنگ و پیراهن و سرتاسری می گویند کفن نمایند، و این کار بر تمام مسلمانان واجب است، مثل غسل دادن، ولی اگر کسی اقدام به آن نمود از دیگران ساقط می شود.
مساله 2 ـ لنگ باید اقلاً از ناف تا زانو را بپوشاند و پیراهن بنابر احتیاط واجب باید از سر شانه تا نصف ساق پا را بپوشاند، و درازی سرتاسری، باید به قدری باشد که بستن دو سر آن ممکن باشد و پهنای آن باید به اندازه ای باشد که یک طرف آن روی طرف دیگر بیاید.
مساله 3 ـ کفن کردن میت با چیز غصبی اگر چیز دیگری هم پیدا نشود، جایز نیست.
مساله 4 ـ کفن کردن با پوست حیوان حلال گوشت که به دستور شرعی آن را کشته باشند، چنانچه طوری باشد که به آن لباس بگویند اشکالی ندارد، هرچند مستحب است در حال اختیار به آن کفن ننمایند.
مساله 5 ـ کفن کردن میت با پارچۀ ابریشمی و پوست مردار و چیز نجس هرچند به خون کمتر از درهم نجس شده باشد و پوست و پشم و کرک حیوان حرام گوشت و پوست حلال گوشت اگر طوری نباشد که به آن لباس بگویند جایز نیست، ولی در حال ناچاری اشکال ندارد.
کتابرسالۀ نجاة العباد
احکام کفن میت
کفن کردن میت مسلمان با سه پارچه که آنها را لنگ و پیراهن و سرتاسری می گویند واجب کفائی است؛ لنگ باید از ناف تا زانو اطراف بدن را بپوشاند، و
کتابرسالۀ نجاة العباد
صفحه 53
پیراهن باید از سر شانه تا نصف ساق پا را بنابر اقوی بپوشاند، و درازی سرتاسری باید به قدری باشد که بستن دو طرف آن ممکن باشد، و پهنای آن به اندازه ای باشد که یک طرف آن روی طرف دیگر بیاید و بر میت پیچیده شود و تمام بدن او را بپوشاند.
مساله 1 ـ کفن کردن با چیز غصبی اگرچه چیز دیگری هم نباشد، جایز نیست.
مساله 2 ـ کفن کردن با پوست مردار و پوست حیوان حرام گوشت یا مو و کرک آن و پارچه ابریشمی خالص و چیز نجس، در حال اختیار جایز نیست، و با پوست حیوان حلال گوشت نیز بنابر احتیاط واجب کفن ننمایند، امّا کفن کردن با مو و پشم و کرک حیوان حلال گوشت مانعی ندارد، و در حال ناچاری پوست حیوان حلال گوشت بر چیز نجس مقدم، و چیز نجس بر پارچۀ ابریشمی خالص، و پارچۀ ابریشمی خالص بنابر احتیاط واجب بر اجزاء حرام گوشت مقدم می باشد.
مساله 3 ـ اگر کفن میت پیش از گذاشتن در قبر نجس شد؛ چنانچه کفن ضایع نمی شود، باید مقدار نجس را بشویند یا ببرند. و همچنین بعد از گذاشتن در قبر اگر شستن و بریدن هر دو ممکن باشد، بهتر این است که مقدار نجس را ببرند و امّا اگر شستن ممکن نباشد مگر به بیرون آوردن میت از قبر، واجب است مقدار نجس را ببرند، و اگر بریدن سبب ضایع شدن کفن می شود و شستن هم ممکن نیست مگر به بیرون آوردن میت از قبر، چنانچه بیرون آوردن میت از قبر جهت شستن کفن یا تبدیل آن موجب بی احترامی او می شود، جایز نیست.
مساله 4 ـ کفن میت به نحوی که متعارف و لایق شان او است و همچنین مئونه سایر تجهیزات از قبیل آب و سدر و کافور و غیره از اصل مال او جدا می شود و در زائد بر قدر واجب با مراعات آبروی میت مستحب است احتیاط نمایند.
کتابرسالۀ نجاة العباد
مساله 5 ـ کفن زن و بقیۀ مخارج تجهیزات او، مانند آب و سدر و کافور و غیر اینها بر شوهر است، اگر چه زن صاحب مال باشد و مطلّقۀ رجعی قبل از تمام شدن عده اگر بمیرد، بنابر احتیاط واجب شوهرش باید کفن او را بدهد، بلی در منقطعه محل اشکال است.
مساله 6 ـ مستحبات کفن چند چیز است که بعضی از آنها ذکر می شود: 1ـ ران پیچ از برای زن و مرد و آن پارچه ای است که به درازی سه ارش و نیم و پهنای یک وجب تا یک وجب و نیم که از تهیگاه میت تا سر زانوهای میت به طوری که رانهای او را بپوشاند پیچیده می شود و انتهایش از زیر دو پای میت از طرف راست خارج شود و در موضعی که پیچیدن خاتمه یافته فرو برند. 2ـ بعد از حنوط مقداری پنبه بین دوپایش بگذارند به نحوی که عورتین او را بپوشاند. 3ـ عمامه از برای مرد و مقنعه از برای زن. 4ـ پستان بند از برای زن.
کتابرسالۀ نجاة العباد
آداب حنوط و جریدتین
مساله 1 ـ بعد از غسل دادن میت، واجب است او را حنوط کنند، یعنی بر پیشانی و کف دستها و سر زانوها و سر دو انگشت بزرگ پاهای او کافور بمالند، و احتیاط مستحب آن است که به سر بینی میت نیز کافور بمالند.
مساله 2 ـ در حنوط تعیین مقدار کافور لازم نیست، بلکه صدق مسح به کافور به کیفیتی که گذشت کفایت می کند.
مساله 3 ـ مستحب است قدری تربت حضرت سید الشهداء علیه السلام را با کافو حنوط مخلوط کنند، ولی باید از آن کافور مخلوط به جاهایی که بی احترامی می شود، مانند سر دو انگشت بزرگ پاها، نرسانند.
مساله 4 ـ مستحب است که دو چوب تر و تازه که درازی هر یک از آن بیشتر از یک ارش و کمتر از یک وجب نباشد، از چوب خرما و اگر نباشد از سدر و اگر نباشد بید یا انار و اگر نباشد چوب تر دیگر، همراه میت در قبر بگذارند؛ به
کتابرسالۀ نجاة العباد
این نحو که یکی را طرف راست از چنبرۀ گردن چسبیدۀ به بدن و دیگری را طرف چپ از چنبرۀ گردن روی پیراهن و زیر لفافه قرار دهند.
مساله 5 ـ راه رفتن از پی جنازه به آدابی که ذکر می شود از مستحبات موکده است: 1ـ موقع حمل جنازه آنهایی که از دنبال آن می روند «بسم الله و بالله و صلّی الله علی محمد و آل محمد، اللهم اغفر للمومنین و المومنات» بگویند. 2ـ اینکه پیاده تشییع کنند و سوار نشوند، مگر اینکه پیاده رفتن مقدور نباشد. 3ـ جنازۀ میت را بر روی شانه های خود حمل نمایند. 4ـ آنکه با خضوع و خشوع باشند و صاحب مصیبت پابرهنه باشد.
مساله 6 ـ مکروهات تشییع چند امر است که بعضی از آنها ذکر می شود: 1ـ خندیدن و شوخی کردن. 2ـ تشییع زنان اگرچه میت زن باشد و بهتر این است که زنان خصوصاً زنهای جوان تشییع ننمایند. 3ـ به سرعت بردن جنازه. 4ـ آتش بردن از پی آن.
کتابرسالۀ نجاة العباد
احکام نماز میت
مساله 1 ـ واجب است نماز خواندن بر میت مسلمان، اگرچه بچه ای باشد که به شش سال رسیده باشد و پدر و مادر یا یکی از آنها مسلمان باشند.
مساله 2 ـ نماز میت باید بعد از غسل و حنوط و کفن کردن او خوانده شود؛ پس قبل از غسل و کفن کفایت نمی کند.
مساله 3 ـ کسی که بر میت نماز می خواند لازم نیست با طهارت باشد و بنابر احتیاط مستحب در صورتی که مرد باشد، زن بر میت اگرچه میت هم زن باشد نماز نخواند.
مساله 4 ـ نماز خواندن بر میت واجب کفایی است؛ به این معنی که اگر یک نفر بجا آورد از دیگران ساقط می شود، ولی لازم است از ولی میت اجازه بگیرند و چنانچه میت وصیت کرده باشد شخص معینی بر او نماز بخواند، احتیاط
کتابرسالۀ نجاة العباد
صفحه 56
واجب آن است که آن شخص از ولی میت اجازه بگیرد و احتیاط واجب آن است که ولی اجازه بدهد.
مساله 5 ـ نماز میت را باید ایستاده و رو به قبله و با قصد قربت بخوانند، و در موقع نیت میت را تعیین کنند، مثلاً نیت کند: نماز می خوانم بر این میت قربةً الی الله .
مساله 6 ـ اگر کسی نباشد که ایستاده بر میت نماز گذارد، می شود نشسته بر او نماز خواند.
مساله 7 ـ واجب است در وقت خواندن نماز، میت را بر پشت مقابل نمازگزار بخوابانند به طوری که سر او طرف راست نمازگزار و پای او طرف چپ نمازگزار باشد، و چیزی مانند پرده و دیوار بین نمازگزار و میت نباشد، امّا نماز خواندن بر میت در تابوت که صدق حائل نمی کند اشکال ندارد.
مساله 8 ـ نمازگزار نباید در وقت خواندن نماز از میت دور باشد، امّا در صورتی که نماز میت به جماعت خوانده شود و صفوف به هم متصل باشند مانعی ندارد.
مساله 9 ـ مکان نمازگزار نباید از جای میت در وقت خواندن نماز بر آن پست تر یا بلندتر باشد، امّا پستی و بلندی اندک، ضرری ندارد.
مساله 10 ـ در نماز خواندن بر میت طهارت و ازالۀ نجاست از بدن و جامه شرط نیست؛ پس بدون وضو و غسل و تیمّم و با لباس نجس می توان بر میت نماز خواند.
مساله 11 ـ چنانچه میت را از روی عمد یا فراموشی بدون خواندن نماز دفن کنند و یا بعد از دفن معلوم شود نمازی که بر او خوانده شده باطل بوده، تا وقتی جسد او از هم پاشیده نشده به نحوی که به او میت گویند، با شرایطی که گفته شده، واجب است بر قبر او نماز بخوانند.
کتابرسالۀ نجاة العباد
مساله 12 ـ بر میت چند مرتبه نماز خواندن مکروه است، مگر اینکه میت اهل علم و شرف و پرهیزگار باشد.
کتابرسالۀ نجاة العباد
دستور نماز میت
مساله 1 ـ مستحبات نماز میت چند امر است: اول: نمازگزار با وضو یا غسل یا تیمم باشد. دوم: اگر میت مرد است امام جماعت یا کسی که بر او نماز می خواند مقابل وسط قامت بایستد و اگر میت زن است مقابل سینۀ او بایستد. سوم: این که پا برهنه باشد. چهارم: در هر تکبیره ای خصوصاً تکبیرۀ اوّل دستها را بلند کند. مستحب است به جماعت خوانده شود و خواندن نماز میت در مساجد غیر مسجد الحرام مکروه است.
مساله 2 ـ نماز میت پنج تکبیر دارد و اگر نمازگزار پنج تکبیر به این نحو بگوید کافی است: بعد از نیت و تکبیر اوّل بگوید: «اشهد ان لا اله الاّ الله و اشهد انّ محمّداً رسول الله ». و بعد از تکبیر دوم بگوید: «اللهم صلّ علی محمّد و آل محمّد». و بعد از تکبیر سوم بگوید: «اللهم اغفر للمومنین و المومنات». و بعد از تکبیر چهارم اگر میت مرد است بگوید: «اللهم اغفر لهذا المیت»، و اگر زن است بگوید: «اللهم اغفر لهذه المیت». و بعد تکبیر پنجم را بگوید و نماز را تمام کند.
و بهتر آن است بعد از تکبیر اول بگوید: «اشهد ان لا اله الاّ الله وحده لا شریک له الهاً واحداً احداً صمداً فرداً حیّاً قیوماً دائماً ابداً، لم یتّخذ صاحبة و لا ولداً و اشهد انّ محمّداً عبده و رسوله ارسله بالهدی و دین الحقّ لیظهره علی الدین کلّه ولو کره المشرکون». و بعد از تکبیر دوم بگوید: «اللهم صلّ علی محمّد و آل محمّد و بارک علی محمّد و آل محمّد و ارحم محمّداً و آل محمّد افضل ما صلّیت و بارکت و ترحّمت علی ابراهیم و آل ابراهیم، انّک حمید مجید و صلّ علی جمیع الانبیاء و المرسلین». و بعد از تکبیر سوم بگوید: «اللهم اغفر للومنین و المومنات و المسلمین و المسلمات الاحیاء منهم و الاموات، تابع اللهم بیننا و
کتابرسالۀ نجاة العباد
بینهم بالخیرات، انّک علی کلّ شی ء قدیر». و بعد از تکبیر چهارم اگر میت مرد است بگوید: «اللهم انّ هذا المسجّی قدّامنا عبدک و ابن عبدک و ابن امتک نزل بک و انت خیر منزول به، اللهم انّک قبضت روحه الیک و قد احتاج الی رحمتک و انت غنیّ عن عذابه، اللهم انّا لانعلم منه الاّ خیراً و انت اعلم به منّا، اللهم ان کان محسناً فزد فی احسانه و ان کان مسیئاً فتجاوز عن سیّئاته و اغفر لنا و له، اللهم احشره مع من یتولاّه و یحبّه و ابعده ممّن یتبرّء منه و یبغضه، اللهم الحقه بنبیک و عرّف بینه و بینه و ارحمنا اذا توفّیتنا یا اله العالمین، اللهم اکتبه عندک فی اعلی علیین و اخلف علی عقبه فی الغابرین، و اجعله من رفقآء محمّد و آله الطاهرین، و ارحمه و ایّانا برحمتک یا ارحم الراحمین، اللهم عفوک عفوک عفوک». و بعد تکبیر پنجم را بگوید.
ولی اگر میت زن است بعد از تکبیر چهارم بگوید: «اللهم انّ هذه المسجّاة قدّامنا امتک و ابنة عبدک و ابنة امتک نزلت بک و انت خیر منزول به، اللهم انّک قبضت روحها الیک و قد احتاجت الی رحمتک و انت غنیّ عن عذابها، اللهم انّا لا نعلم منها الاّ خیراً و انت اعلم بها منّا، اللهم ان کانت محسنة فزد فی احسانها و ان کانت مسیئة فتجاوز عن سیئاتها و اغفرلنا و لها، اللهم احشرها مع من تتولاّه و تحبّه و ابعدها ممّن تبرّء منه و تبغضه، اللهم الحقها بنبیّک و عرّف بینها و بینه، و ارحمنا اذا توفّیتنا یا اله العالمین، اللهم اکتبها عندک فی اعلی علیین و اخلف علی عقبها فی الغابرین، و اجعلها من رفقاء محمّد و آله الطاهرین، و ارحمها و ایّانا برحمتک یا ارحم الراحمین، اللهم عفوک عفوک عفوک». و تکبیر پنجم را بگوید.
کتابرسالۀ نجاة العباد
احکام دفن میت
مساله 1 ـ واجب است دفن کردن میت در زمین به نحوی که بدن او در زمین پنهان شود، و احوط آن است که طوری دفن کنند که بوی او بیرون نیاید و درندگان هم نتوانند بدنش را بیرون بیاورند، اگرچه اقوی دفن میت است به
کتابرسالۀ نجاة العباد
نحوی که گفته شد، در صورتی که درنده ای پیدا نشود و از بویش کسی صدمه نبیند.
مساله 2 ـ اگر کسی در کشتی بمیرد، چنانچه بودن او در آنجا بی مانع باشد و یا جسد او فاسد نمی شود، باید صبر کنند تا به خشکی برسند و او را دفن نمایند، ولی در صورتی که بودن میت در کشتی مانعی داشته باشد و یا فاسد می شود، باید او را غسل بدهند و کفن نموده و حنوط کنند و بر آن نماز گزارده و او را در ظرفی مثل خمره گذاشته و درش را بسته به دریا انداخته و یا چیز سنگینی به پای او بسته به دریا بیندازند، و بهتر آن است که اگر خمره و یا مثل آن باشد او را در خمره گذارند. و همچنین اگر بر میت بترسند از جهت نبش قبر یا مثله نمودن (به معنی بریدن گوش و بینی و یا عضو دیگر) باید به نحوی که گفته شد او را در دریا بیندازند.
مساله 3 ـ واجب است میت را در قبر به پهلوی راست به نحوی که سرش به طرف مغرب و پایش به طرف مشرق باشد بخوابانند، امّا اگر زن کافره ای بمیرد و بچه در شکم او مرده و پدر آن طفل مسلمان باشد، باید این چنین زن را در قبر به پهلوی چپ، پشت به قبله بخوابانند که روی بچه به طرف قبله باشد.
مساله 4 ـ مخارج دفن میت و همچنین مخارج محکم کردن قبر میت در صورت لزوم و مخارج دریا انداختن او از اصل مالش برداشته می شود.
مساله 5 ـ چیزهایی که از میت جدا می شود از قبیل مو و دندان و ناخن باید دفن شود، و احتیاط واجب آن است که آنها با بدن میت دفن شود، اگر ممکن شود.
مساله 6 ـ اگر کسی در چاه بمیرد و بیرون آوردنش ممکن نباشد و همچنین نشود او را رو به قبله قرار داد، چنانچه ملک غیر نباشد باید درب (دهانه) چاه را ببندند و همانجا را قبر او قرار بدهند، و اگر ملک غیر باشد و اجازه بدهد نیز باید همان جا را قبر او قرار داد.
کتابرسالۀ نجاة العباد
مساله 7 ـ اگر بچه ای در رحم مادر بمیرد و بودنش در رحم برای مادر خطر داشته باشد، باید به آسانترین راه اگرچه به ریزه ریزه کردن بچه هم شد بیرون آورد، در مرتبۀ اول شوهر باید مباشر بیرون آوردن شود، اگر ممکن نشد به وسیلۀ زنی که استاد باشد و اگر ممکن نشد به وسیلۀ محارم زن، چنانچه ممکن نشد به وسیلۀ نامحرم باید بچه را بیرون آورد. اگر مادر بمیرد وبچه دررحم او زنده باشد، واجب است بچه را بیرون بیاورند، به این طریق: جایی را که می شود بچه را سالمتر بیرون آورد شکافته و بعد از بیرون آوردن طفل آنجا را بدوزند و اگر برای بیرون آوردن، همۀ مواضع مساوی باشد احوط بیرون آوردن ازطرف چپ است.
مساله 8 ـ جایز نیست میت را در جای غصبی دفن کنند و اقوی جایز نبودن دفن در مساجد است.
مساله 9 ـ جایز نیست دفن کردن کفّار در قبرستان مسلمانان، و چنانچه دفن کردند باید او را بیرون بیاورند. و همچنین جایز نیست دفن کردن مسلمان در قبرستان کفار و چنانچه عمداً یا سهواً دفن شد، اقوی جواز بیرون آوردن او است، امّا در صورتی که نسبت به میت بی احترامی باشد واجب است از آنجا بیرون آورند.
مساله 10 ـ مستحب است گودی قبر تا چنبرۀ گردن، یا به اندازۀ قامت انسان متوسط باشد. و نیز مستحب است اگر میت مرد است قبل از داخل نمودن در قبر، نزدیک قبر به نحوی که سر میت در پایین قبر و اگر زن است در طرف قبله قبر بگذارند و یک دفعه داخل قبر ننمایند، بلکه در دو سه ارشی قبر به زمین گذاشته و کمی صبر نموده، پس از آن به نحوی که گفته شد کنار قبر بگذارند و سپس داخل در قبر کنند. و نیز مستحب است که بندهای کفن را بعد از گذاشتن در قبر باز کنند، و صورت میت را روی خاک بگذارند و بالشی از خاک زیر سرش قرار دهند و به پشت میت خشتی یا کلوخی قرار دهند که بر پشت برنگردد، و مستحب است کسی که میت را در قبر می گذارد با طهارت و سر برهنه و پا برهنه
کتابرسالۀ نجاة العباد
باشد و تکمه های جامه را باز کند، و چنانچه میت زن است، شوهر یا محارم او در قبرش بگذارند، و چنانچه محرمی نباشد خویشانش او را در قبر قرار دهند. و نیز مستحب است، میت را به دعاهای ماثوره بعد از گذاشتن لحد و قبل از پوشاندن، تلقین کنند. و مستحب است قبر را به اندازۀ چهار انگشت بسته و یا باز از سطح زمین بلند کنند و قبر را مربّع و مسطح بسازند و آب بر آن بپاشند و بهتر آن است از طرف سر قبر شروع نموده تا به پایین قبر پاشیده و از آنجا دور زده به بالای سر برسند و بعد از پاشیدن آب انگشتها را باز نموده و بر روی قبر فرو برند به نحوی که اثر انگشت باقی باشد و هفت بار سورۀ مبارکۀ «انا انزلناه» را بخوانند و بعد از تمام شدن دفن و مراجعت تشییع کنندگان، ولی میت یا به دستور ولی میت، او را به دعاهای ماثوره، تلقین کنند. و مستحب است قبر را محکم بسازند. و مستحب موکّد است بعد از دفن، صاحبان عزا را تسلیت گفته و تا سه روز برای اهل خانۀ میت غذا بفرستند.
و نیز مستحب است در شب اول قبر دو رکعت نماز وحشت برای میت به طریق زیر بخوانند: در رکعت اول بعد از حمد سورۀ توحید دو بار و در رکعت دوم بعد از حمد سورۀ «الهیکم التکاثر» ده بار خوانده شود و بعد از سلام بگوید: «اللهم صلّ علی محمّد و آل محمّد و ابعث ثوابها الی قبر فلان بن فلان» و به جای آن نام میت و پدرش را ببرد.
به طریق دیگر می توان نماز وحشت را خواند و آن طریق این است که در رکعت اول بعد از حمد آیة الکرسی را تا «فیها خالدون» بنابر احتیاط یک بار خوانده و در رکعت دوم بعد از حمد سورۀ «انّا انزلناه» ده بار خوانده شود و بعد از سلام بگوید: «اللهم صلّ علی محمّد و آل محمّد و ابعث ثوابها الی قبر فلان بن فلان» و به جای آن نام میت و پدرش را ذکر کند. و نماز وحشت را می توان در هر موقع از شب اول دفن خواند، ولی بهتر آن است که در اول شب بخوانند. و اقوی جواز اجرت گرفتن برای نماز وحشت است.
کتابرسالۀ نجاة العباد
مساله 11 ـ مکروه است دو میت را در یک قبر بگذارند، و نیز مکروه است پدر در قبر پسر وارد شود، و همچنین کراهت دارد که خویشاوندان میت بر روی قبر او خاک بریزند. و بعد از خراب شدن قبر و کهنگی آن، کراهت دارد که آن را تعمیر نمایند، مگر قبور انبیاء و صلحاء و علماء. و نیز مکروه است بلند کردن قبر بیش از چهار انگشت به نحوی که ذکر شد. گذاشتن میتی در قبر میت دیگر در صورتی که صدق نبش قبر کند، حرام است و در غیر این صورت، یعنی میت قبلی خاک شده باشد، اشکالی ندارد.
مساله 12 ـ کراهت دارد انتقال دادن میت به بلد دیگر غیر از مشاهد مشرفه، و امّا انتقال به مشاهد مشرّفه فضیلت دارد، ولی اگر در مدت انتقال به بلد دیگر غیر از مشاهد یا برای مشاهد نیز فاسد می شود یا موجب بی احترامی میت و یا سبب اذیت دیگران می شود، احتیاط واجب در ترک انتقال است به مشاهد مشرّفه و حرام است انتقال به غیر مشاهد.
مساله 13 ـ جایز نیست نبش کردن قبر میت جهت انتقال به بلدی که غیر از مشاهد مشرّفه است و برای مشاهد مشرّفه نیز اینکه در زمان ما متعارف و معمول شده، میت را بر غیر وجه شرعی به خاک می سپارند که بعداً او را به مشاهد مشرفه انتقال دهند، مورد اشکال است، بلکه اقوی وجوب دفن میت است بر وجه و طریق شرعی که مذکور گردید.
مساله 14 ـ جایز نیست انسان در مرگ کسی، صورت یا بدن را بخراشد و به خود لطمه بزند و احتیاط واجب آن است در گریه بر میت صدا را خیلی بلند نکند. دریدن پیراهن در مرگ غیر پدر و برادر جایز نیست. اگر زن در عزای میت صورت خود را بخراشد که خون بیاید باید یک بنده آزاد کند، یا به ده فقیر طعام داده و یا آنان را بپوشاند، و همچنین است بنابر احتیاط واجب اگر بخراشد و خون نیاید، و اگر مرد در مرگ زن خود یا فرزند خود جامه اش را بدرد نیز بر او همین امور واجب است.